ABOUT / OVER ARONIA | aronia-loppersum

Hoe donkerder fruit van het noordelijk halfrond hoe gezonder voor de mens.

OOGSTEN

Vanaf ca. half augustus kunnen de bessen worden geoogst na meting suikergehalte. Zonder Refracto-meter kun je kijken naar de verkleuring van het steeltje: is het uiteinde donkerrood/bruin dan zijn ze rijp om te oogsten! Op grote plantages gebeurt de oogst machinaal maar kan ook heel snel met oogstbakje. En heb je weinig planten en merels dan zul je een net moeten aanbrengen. Ook wanneer de merel ze eet dan zijn ze (bijna) rijp!

PLANTEN

In het voorjaar van 2021 ben ik begonnen met aanplant Aronia SuperNero zaailingen (foto) in Loppersum.

De plant is familie van de roos en bloeit pas nadat het meeste andere fruit al heeft gebloeid. Dat is een groot voordeel voor wilde bijen, vlinders en andere insecten die worden aangetrokken door de uitbundige en mooie bloei + geur.

De Aroniastruik is klimaatbestendig (-40 / +50) en kan tegen droogte én vocht. Kan zelfs op zilte grond. Heeft net als bij de roos een zeer dicht, groot en vooral diep vertakt wortelstelsel.

Bij een test in 2023 in een koude kas hebben de struiken in dat jaar tweemaal 45 grC hitte bij 15%RV doorstaan.

Van Aronia bloemen wordt de allerlekkerste honing verkregen (vergelijkbaar met lindehoning).

Aronia kent 3 hoofdsoorten en daarnaast vele cultivars.

De 3 hoofdsoorten zijn:

1. Zwarte appelbes - Aronia Melanocarpa Nero

(een natuurlijke cultivar hiervan is de SuperNero)

is de meest verspreide soort in Europa voor de voedings-, pillen- en medicijnen-industrie

2. (Zwarte) vikingbes - Aronia Prunifolia

3. Rode appelbes - Aronia Arbutifolia , komt niet in Europa voor, alleen in Noord Amerika.

ONDERHOUD

Elke plant heeft een bepaalde hoeveelheid zorg nodig om de kwaliteit en opbrengst te garanderen.

Het onkruid wordt handmatig bestreden zonder machines of chemische behandeling.

Er wordt géén kunstmest of bemesting gebruikt. Bestuiving: Aronia is een zelfbestuiver, gebeurt door wind of insecten.

Snoeibeurten zijn in de winter nodig om de groeiwijze en de bessenzetting te verbeteren.

De prachtige bloei is 10 dagen in mei.

Vanaf half juli beginnen de bessen te rijpen van groen naar rood naar donkerviolet /bijna zwart.

VERWERKING OOGST

Na de oogst begint het sorteren. Door de harde schil gaat sorteren makkelijk, veel makkelijker dan bij ander zachtfruit. Het snelst rollend op een licht hellende goot bij daglicht zodat je alle kanten van de bes goed kunt bekijken. Door een zeefgoot te gebruiken hoef je achteraf minder te zeven/reinigen. Reinigen met drinkwater gaat heel goed in een emmer en al ronddraaiend wrijf je ze tegen elkaar schoon. Een goede bes rolt en let op waar het steeltje heeft gezeten dient de bes na het plukken niet open maar dicht te zijn. Door de anti-oxidanten sluit de appelbes zich af van de buitenlucht waardoor de inhoud ook in het water tijdens spoelen niet weglekt! Het is een totaal andere bes dan de Ribes (rode bes, framboos, braam etc.). Daarna is invriezen de makkelijkste bewaarmethode, De bessen zijn ook gekoeld langer houdbaar dan je gewend bent van andere bessen: wel ca. 4 weken bij 4°C!

TOEPASSING OOGST

Als verse bes of na ontdooien in bijv. muesli of havermoutpap (na invriezen lekkerder door zachtere schil) of bijv. door fruitsalade, rode kool, appelmoes en yoghurt. De toepassingen zijn eindeloos. Alles waar je blauwe bes in hebt kun je ook vervangen door de gezondere appelbes.

OOK VOOR HORECA / RESTAURANTS/ BROUWERIJEN

De bes is ideaal om te verwerken in gerechten door de smaak en de kleur.

De bessen uit Loppersum worden verwerkt door de betere (o.a. Michelin) restaurants in bijv. wildgerechten maar vooral in desserts en ijs. De bessen uit Loppersum worden ook verwerkt in cider en in een rood fris Cranberry-Aronia fruitbier. Dit bier wordt alleen op Terschelling verkocht.

Zie ook tab nieuws.

HOE HET BEGON

In 2001 huurden wij een huis in Zeerijp waar veel rode bessenstruiken stonden in verhoogde bakken.

Dit idee heb ik daarna bij eigen huis in Loppersum overgenomen en bessen werd hobby.

In 2020 en 2021 werkte ik in Denemarken (aanleg Baltic Pipeline) en er werd door een Deense collega getrakteerd op pannenkoeken met zelfgemaakte Aronia jam/fruitspread en eigen honing.

Het verhaal laat zich nu verder raden!

FRUITTEELT EN LOPPERSUM

Het dorp Loppersum en omgeving had tot in de jaren 60 van de vorige eeuw veel fruitteelt. Rond 1900 was er al handel met Engeland! Het Lopster rode bessen ras dat veel werd geteeld was het Engelse ras Fay's Prolific. In Loppersum werd deze naam verbasterd tot Vrije Prolefieken.

Lopster Aalbeern betekent Lopster aalbessen of rode bessen en de kwaliteit van deze bessen was een begrip in Nederland.

De fruitveiling Pomona sloot op 1 maart 1966 zijn veiling: de bessenteelt verdween voorgoed.

Door gestegen loonkosten, opkomst andere rassen en grotere veilingen.

Vergeleken met ras Jonkheer van Tets was de smaak van Vrije Prolefiek beter (zoeter), waren de bessen groter maar struiken gaven minder bessen.

Aroniaholland is (nog) de enige teler in Nederland met pitloze SuperNero bessen en heeft ook import Nero bessen.

GESCHIEDENIS APPELBES

Oorspronkelijk afkomstig uit Noord-Amerika en Canada. Eind 19e eeuw in Rusland terecht gekomen.

Van daaruit begin 20e eeuw naar Polen gebracht waar er nog meer onderzoek mee is gedaan.

Vanuit Polen is de plant na ww2 vooral in Oost-Europa aangeplant van Griekenland/Turkije tot ver in Finland.

maar ook in Denemarken, Engeland, Ierland én ook in Nederland.

Sinds 1966 voor het eerst door de industrie op grote schaal verwerkt samen met snijafval uit de tomatenindustrie voor de productie van Ascorbinezuur of Vitamine C. Ook toegepast voor het maken van vele medicijnen, oa in Covid-19 vaccin. Het meest door de industrie verwerkt tot natuurlijke rode kleurstof waarvan de bekendste in Nederland AH frisse fruitdrank appel/framboos 1.5 ltr pakken waarin 2.5% appelbes.